Ζητείται τρίτος δρόμος για την επόμενη μέρα από τον κορονοϊό...

Στη διαδικτυακή σύνοδο κορυφής της ΕΕ φάνηκε όλος ο γερμανικός κυνισμός. Αφού πρώτα είχαν εμποδίσει την εξαγωγή υγειονομικού εξοπλισμού προς πληττόμενες χώρες, φρόντισαν να μη δείξουν κανένα έλεος σε Ιταλία και Ισπανία όταν αυτές, μαζί με άλλες επτά χώρες, έθεσαν ζήτημα ευρωομόλογου λόγω πανδημίας.

Η απάντηση από τα γερμανικά "πάντσερ" ήρθε αμέσως: Καμία συζήτηση, μόνο μέσα από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) και τις ρήτρες που υπάρχουν στις ευρωπαϊκές συνθήκες μπορεί να εκφραστεί η "αλληλεγγύη". Με τη γνωστή συνταγή: Μνημόνια. Άρα, η Γερμανία βλέπει να ξαναστερεώνει την κυριαρχία της στην Ευρώπη δένοντας με μνημόνια την Ιταλία, ειδικά τον πλούσια Βορρά της, και την Ισπανία. Χώρες που μετά την πανδημία θα βρεθούν σε δεινή θέση για να θέσουν ξανά σε κίνηση την οικονομία τους. Πόλεμος, λοιπόν, και τελεσίγραφα.

Τραμπ και Μέρκελ θεωρούν ότι πολύ κράτησε η καραντίνα. Θέλουν από τέλη Απρίλη όλα να τεθούν σε λειτουργία κανονικά. Έστω με μισό εργατικό δυναμικό, αλλά να δουλεύουν στο φουλ οι μηχανές της κατάκτησης και της παγκοσμιοποίησης, όπως αυτοί την εννοούν. Κι οι δύο θέλουν τον ζωτικό τους χώρο. Μόνο που δεν είναι οι μόνοι παίχτες.

Υπάρχει η Κίνα που δοκιμάστηκε από την πανδημία και θα πληγεί από την υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας σε ολόκληρο τον κόσμο. Το ίδιο και η Ρωσία, αφού η πτώση της τιμής πετρελαίου και φυσικού αερίου θα την πλήξει σημαντικά. Όμως έχουν ένα στρατηγικό βάθος για να ανασυνταχθούν.

Δομική κρίση

Το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν όλοι μαζί, είναι η δομική κρίση που έχει ο καπιταλισμός σε παγκόσμια διάσταση. Στην καρδιά όσο και στην περιφέρεια, στην υλική και άυλη παραγωγή. Και μάλιστα, χωρίς εμφανείς διεξόδους και σε εντελώς εύθραυστη κατάσταση. Το πέρασμα στη γεωπολιτική ήταν ένα σινιάλο για την εξάντληση του "οικονομικού πολέμου" και τη μετάβαση σε μια άλλη φάση.

Τώρα, η πανδημία φέρνει ξανά στην επιφάνεια τη μεγάλη διεθνοποίηση και αλληλεξάρτηση των οικονομικών σχέσεων. Δείχνει ακόμα πως η τάση για "αναδίπλωση" σε μπλοκ ή σε δυνατά κράτη αποτελεί μια σχετική πρόσκαιρη λύση προς τις επόμενες αναμετρήσεις, τοπικές, περιφερειακές και παγκόσμιες.

Η πανδημία λοιπόν έχει πολλές πλευρές: Είναι έκφραση της δομικής κρίσης και της διατάραξης της σχέσης ανθρώπου-φύσης. Είναι κατήγορος και καταδεικνύει την ανατίναξη που έχει συντελεστεί στο δημόσιο σύστημα διεθνώς. Είναι μέσον για τη συνέχιση του γεωπολιτικού ανταγωνισμού. Είναι ένα προκάλυμμα της δομικής κρίσης, γιατί θα εμφανιστεί η πανδημία ως υπεύθυνη για όσα θα ακολουθήσουν.

Όξυνση αντιθέσεων

Είναι χρήσιμη για τον πειραματισμό σε μοντέλα έκτακτης ανάγκης και κοινωνικού ελέγχου, τέτοια που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί ποτέ ως τώρα, και μάλιστα με αυτές τις τεχνολογικές δυνατότητες και τα μεγα-δεδομένα. Με βάση όσα γίνονται κι όσα μπορούμε να εκτιμήσουμε, πρέπει να συμπεράνουμε ότι η μετάβαση για την οποία έχουμε κάνει λόγο εδώ και καιρό, θα επηρεαστεί τόσο από την πανδημία όσο και από τη διαχείριση της δομικής κρίσης σε νέες συνθήκες και νέο σκηνικό.

Παράλληλα όμως, πρέπει να τονιστεί ότι όλα αυτά συμβαίνουν μέσα από μια μεγάλη αμφισβήτηση και κίνηση μαζών σε ολόκληρο τον πλανήτη για μια πιο δίκαιη και διαφορετική ζωή από αυτή που προσφέρει ο υπαρκτός καπιταλισμός. Η επιστροφή της πολιτικής και της εθνολαϊκότητας δημιουργούσε δυσκολίες στην παγκοσμιοποίηση ως κύρια μορφή της καπιταλιστικής κίνησης και όξυνε τις αντιθέσεις.

Δεν χρειάζεται να τονίσουμε πως η πλήρης απαξίωση της διαχείρισης από τους επαγγελματίες πολιτικούς αδυνατούσε να κοντρολάρει, όπως πριν 2-3 δεκαετίες, τις νέες αντιθέσεις και καταστάσεις. Σε αυτό το γενικό πλαίσιο έχουμε την πανδημία και την έκρηξη μια νέας μεγάλης φάσης της δομικής κρίσης. Θα αλλάξουν πολλά και σε όλους τους τομείς της κοινωνικής και πολιτικής ζωής.

Το άλλο "πακέτο"

Δεν μπορούμε να περιμένουμε πολλά από τις ελίτ του σημερινού κόσμου, ολόκληρου του κόσμου σε Δύση και Ανατολή. Ενώ σήμερα αποσπούν μια συναίνεση στο όνομα της αντιμετώπισης του κορονοϊού, ήδη έχουν αρχίσει να σχεδιάζουν κινήσεις και μοντέλα για την επόμενη μέρα διασφαλίζοντας ότι δεν θα αμφισβητηθεί η κυριαρχία τους.

Μας παρουσιάζονται δύο πακέτα: Το ένα είναι μια ευγονική, στην ουσία της, διαχείριση, δηλαδή όσοι σωθούν σώθηκαν και μετά βλέπουμε, αλλά μην σταματήσει η μηχανή να δουλεύει (Δύση). Το άλλο (Κίνα), μια αποτελεσματική προς το παρόν αντιμετώπιση του κορονοϊού, αλλά με αυταρχικό κράτος και έντονο έλεγχο. Αν πρέπει να φανταστούμε ένα άλλο "πακέτο", αυτό δεν μπορεί να μην περιλαμβάνει την ενεργό ανάμιξη του λαϊκού παράγοντα, την εμπλοκή του –άμεση και έμμεση–, την παρέμβασή του για να νικήσει η ζωή.

Δεν είναι εύκολο, αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε άλλη επιλογή από αυτή της λογικής, του ρεαλισμού και της κοινωνικής ευθύνης. Η κοινωνία εν συνόλω και με τις αντιθέσεις της, μέσα από την κινητοποίηση ενός πλειοψηφικού μέρους της που θα είναι εμποτισμένο με τον δημοκρατισμό και τη συμμετοχή, μπορεί να δώσει ζωή σε άλλες επιλογές. Τέτοιες που πραγματικά θα υπερασπίζονται πρώτα την επιβίωση και στη συνέχεια τη ζωή.

Μάλιστα, θα υπερασπίζονται την επιβίωση για όλους τους ανθρώπους –φτωχούς, άνεργους, ανέστιους– ανεξάρτητα από την οικονομική τους κατάσταση και την ικανότητα πρόσβασης σε ιδιωτικοποιημένες παροχές υγείας. Ήδη αναδεικνύεται πόσες λύσεις θα έδιναν άλλες ιεραρχήσεις και άλλες προτεραιότητες από αυτές στις οποίες μας έχει πειθαναγκάσει ο γερασμένος και καταστροφικός καπιταλισμός. Ο θάνατός σου, η ζωή μου.