Μιας και το μέλλον δεν έχει υπάρξει ακόμα, μόνο υποθέσεις μπορεί να κάνει κανείς για το πώς θα εξελιχθεί η ανθρώπινη ιστορία. Ξεκινώντας βέβαια από την αναγκαία συνθήκη, ότι θα συνεχίσει να υπάρχει ανθρώπινη ιστορία και ότι το 2030 θα είμαστε ακόμα εδώ να κουβεντιάζουμε. Πράγμα πιθανό, αλλά καθόλου βέβαιο. Εάν, όμως, όλα πάνε κατ’ ευχή, δεν πατήσει κανείς το κουμπί και δεν μας καταπιεί η κλιματική αλλαγή, υπάρχουν διάφορες εκδοχές για το πώς θα είμαστε εμείς, αλλά και το βασικό μας εργαλείο, το internet σε δέκα χρόνια από τώρα.
Το Internet αλλάζει με ραγδαίους ρυθμους, σωστά;
Λάθος. Μπορεί το internet να επιτάχυνε τις εξελίξεις σε κάποιους τομείς της ζωής μας, με έναν τρόπο όμως, επιβράδυνε τις αχαλίνωτες φαντασιώσεις που είχαμε για το μέλλον. Είχατε facebook πριν από 10 χρόνια; Αν και, που είναι πολύ πιθανό, καταλαβαίνετε απόλυτα τι εννοώ. Έχει αλλάξει κάπως, ναι, αλλά όχι και τόσο…
Τι αλλάζει, λοιπόν, γενικά στο internet χρόνο με το χρόνο. Αρχικά γίνεται ταχύτερο. Δευτερευόντως γίνεται ταχύτερο. Μετά, γίνεται ακόμα ταχύτερο. Και τέλος, γίνεται λίγο ταχύτερο ακόμα. Αυτό που έκανε πριν από 10 χρόνια, το ίδιο ακριβώς κάνει και σήμερα. Ήταν ένα τεράστιο τεχνολογικό άλμα, που φαίνεται ότι προσγειώθηκε σε ένα βαθύ σκάμμα από το οποίο δυσκολεύεται να ξεκολλήσει. Πέρα από την ίδια την «στάση» στην οποία φαίνεται να έχει περιέλθει η εξέλιξη, σε παρόμοια «στάση» περιήλθαν και οι προβλέψεις μας για το μέλλον. Κάποτε φανταζόμασταν ότι σε φάσμα 20ετίας τα αυτοκίνητα θα πετούσαν και θα μας είχαν κατακτήσει ανεξέλεγκτοι ημιπαράφρονες κλώνοι. Σήμερα η μελλοντολογική μυθοπλασία, το Black Mirror, για παράδειγμα, δεν μας δείχνει για το μέλλον τίποτε παραπάνω από μια πιο εθισμένη στο δίκτυο κοινωνία. Όλα τα υπόλοιπα είναι απελπιστικά ίδια με σήμερα.
Το internet θα ακολουθήσει την πορεία της κοινωνίας, ή ανάποδα;
Το Internet και η κοινωνία αλληλοεπιδρούν. Αυτό είναι και το βασικό στοιχείο του διαδικτύου, ότι είναι ένα interactive εργαλείο -ή και κάτι πολύ παραπάνω από εργαλείο. Κατά συνέπεια, η εξέλιξή του είναι σε άμεση εξάρτηση από την εξέλιξη της ίδιας της κοινωνίας. Περί αυτής, όμως, ελάχιστα μπορεί να προβλέψει κάποιος. Η εξέλιξη της ανθρώπινης ιστορίας είναι μια διαρκής αλληλουχία γεγονότων που ποικίλουν από το εντελώς τυχαίο έως το εντελώς προγραμματισμένο, έχοντας όμως πάντα στο επίκεντρό τους τις κοινωνικές και άλλες διαμάχες, και δεν το είπε μόνο ο Μαρξ αυτό, το καταδεικνύει η ίδια η ιστορία, σήμερα περισσότερο από ποτέ.
Οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες απ’ άκρη σ’ άκρη στον πλανήτη αυτή την εποχή έχουν αναδείξει ως «σωτήριες» δυνάμεις τον εθνικισμό και τον αυταρχισμό. Εάν αυτές επικρατήσουν, η κοινωνία θα γίνει πιο «κλειστή», ελεγχόμενη και αυταρχική. Βγάλτε τώρα τη λέξη κοινωνία και αντικαταστήστε τη με τη λέξη Internet. Στο φάσμα των πιθανών χρήσεών του, το Internet μπορεί να είναι το απόλυτο εργαλείο ελευθερίας του λόγου, ή το απόλυτο εργαλείο προπαγάνδας. Είναι προφανές, όπως άλλωστε ήδη συμβαίνει στα αυταρχικά καθεστώτα, ότι η πρώτη εκδοχή θα καταπιεστεί έως ότου συντριβεί. Και θα επικρατήσει η δεύτερη. Το Internet θα καταλήξει ένα «κλειστό», ελεγχόμενο και αυταρχικό εργαλείο προπαγάνδας.
Τι θα βλέπουμε στο www. και στα social;
Κοιτώντας προς το μέλλον, έχει κανείς την ευχέρεια να δει σε όλο το φάσμα: Στη μία άκρη τα πλέον δυστοπικά και στην άλλη τα πλέον ουτοπιστικά σενάρια. Ισχύει για όλα, ισχύει και για το internet. Μπορεί να προστατευθεί και να παραμείνει ένα αυτόνομο εργαλείο διακίνησης πληροφοριών και ιδεών;
Ναι, αλλά δύσκολο.
Το πιθανότερο σενάριο, όπως άλλωστε έχει δείξει η έως τώρα εμπειρία, είναι ότι σε δέκα χρόνια το internet θα είναι γεμάτο από διαφημίσεις, πολύ πιο αργό στη χρήση του -ακόμα και αν οι τεχνολογικές εξελίξεις μάς έχουν φτάσει στo 5.000-G, το περιεχόμενο θα είναι κατ’ εξοχήν επιλεγμένο από εμπορικούς αλγόριθμους και τα social media αντί να διευρύνουν τις δυνατότητες να «κοινωνικοποιηθεί» κανείς, θα τον περιορίζουν σε όλο και πιο κλειστές και ομοειδείς ομάδες. Αυτά θα ισχύουν για το mainstream internet, αυτό που θα χρησιμοποιεί η «πλέμπα» δηλαδή.
Γιατί, θα υπάρχει κι άλλο;
Πιθανόν. Ήδη υπάρχει η σκέψη για ένα internet πολύ πιο ακριβό και «αποκλειστικό», στο οποίο θα έχει πρόσβαση η ελίτ. Δεν είναι δύσκολο να το καταλάβει κανείς. Δες το Spotify, ας πούμε, η το youtube, ή τα παιχνιδάκια που κατεβάζεις στο κινητό. Τι σου λένε; «Πλήρωσε premium για να μην έχεις σπαμ και διαφημίσεις». Ε, αυτό τώρα, κάντε το προβολή στη μεγάλη εικόνα.
Δύο διαφορετικά, παράλληλα, internet; Γίνεται;
Και δύο και τρία και όσα θέλεις. Ήδη γίνεται: Άλλο internet βλέπουμε εδώ, άλλο βλέπουν οι Κινέζοι, οι οποίοι παρακολουθούν μια απόλυτα ελεγχόμενη και λογοκριμένη εκδοχή της πραγματικότητας, σε σχέση με όσα βλέπει ο δυτικός κόσμος. Το ερώτημα είναι το εξής: Πόσο θα αργήσουν και άλλες κυβερνήσεις να δημιουργήσουν το δικό τους internet; Ένα ρωσικό, ένα ινδικό, ένα από δω και ένα από κει;
Αλλά, στη δύση θα παραμείνει ελεύθερο και ενιαίο, σωστά;
Λάθος. Ήδη με την εφαρμογή του GDPR, οι εταιρείες και οι πλατφόρμες είναι υποχρεωμένες να δίνουν διαφορετικό περιεχόμενο στους χρήστες ανάλογα με τους εθνικούς ή κοινοτικούς, ή ομοσπονδιακούς, ή οτιδήποτε νόμους και κανονισμούς. Μέχρι το 2030, λοιπόν, είναι εξαιρετικά πιθανό ότι κάθε χώρα στον κόσμο θα βλέπει διαφορετικό περιεχόμενο.
Πώς θα επηρεαστούν τα social;
Αρχικά τα social δεν επηρεάζονται. Επηρεάζουν. Και πλέον έχουν μεταβληθεί σε ολιγοπώλιο, γεγονός που δεν φαίνεται εύκολα αντιμετωπίσιμο, καθώς κάθε απόπειρα ανταγωνισμού καταπνίγεται εν τη γενέσει της. Όσο το αμερικανικό Κογκρέσο περνάει τις ώρες του πίνοντας καφέ με τον Ζάκερμπεργκ, το Facebook, ιδιοκτήτης και του Instagram πλέον, καταπίνει τα πάντα αμάσητα.
Υπάρχει όμως και το ευχάριστο σενάριο: Αυτό, ίσως οδηγήσει τελικά μεγάλο μέρος του κοινού να απομακρυνθεί από τα κλασικά social media και να καταφύγει σε πιο μικρές, εξειδικευμένες πλατφόρμες, όπου άνθρωποι με κοινά ενδιαφέροντα θα μοιράζονται τις ιδέες τους μεταξύ τους. Ήδη οι έρευνες δείχνουν ότι ο κόσμος ενδιαφέρεται όλο και λιγότερο για το αχανές, γενικό internet και τα αντίστοιχα social και αναζητά την «ησυχία» μιας μικρής γωνίας, όπου θα συναντά φίλους και θα λένε για ψάρεμα σαρδέλας, ας πούμε.
Να πιάσουμε και το καυτό θέμα της ιδιωτικότητας;
Η απάντηση είναι «της ποιας;». Μας πήρε αρκετά χρόνια για να καταλάβουμε ότι κάθε δραστηριότητά μας στο Internet βοηθάει στη δημιουργία του μοναδικού μας «στίγματος» σε αυτό και να κατανοήσουμε το αυτονόητο: Κάθε κλικ καταγράφεται, μοιράζεται, αξιοποιείται, πουλιέται, τέλος πάντων διασπείρεται και αποθηκεύεται εις τους αιώνας των αιώνων. Ακόμα κι αν δεν είχαν συμβεί οι άπειρες μαζικές παραβιάσεις προσωπικών δεδομένων που καταγράφονται πλέον, τίποτα στο Internet δεν είναι προσωπικό.
Μέχρι το 2030, το πιθανότερο είναι ότι δεν θα υπάρχει πλέον η δυνατότητα της ανωνυμίας στο Internet, τελειώνοντας έτσι την καριέρα των τρολ, αλλά και των κάθε λογής απατεώνων, που κρύβονται πίσω από ψεύτικες ταυτότητες.
Μην βιάζεστε, δεν είπαμε το τέλος της διαδικτυακής απάτης. Αυτές πάντα θα γίνονται, με άλλους τρόπους.
Να πούμε κάτι πιο ευχάριστο; Τεχνικά, όμως, θα εξελιχθεί
Όχι. Και ναι. Σε μια δεκαετία, το Internet θα είναι υποβρύχιο. Όχι μόνο με την έννοια που είναι σήμερα, με τις πληροφορίες που ταξιδεύουν υπερποντίως μέσω των οπτικών ινών. Αυτό δεν είναι το πρόβλημα. Οι οπτικές ίνες φτιάχτηκαν για να βυθιστούν στους ωκεανούς. Τα άλλα καλώδια και οι λοιπές υποδομές, όμως, όχι. Και σε μια δεκαετία θα αναγκαστούν να το κάνουν, διότι η κλιματική αλλαγή θα δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στις υπέργειες υποδομές. Όσοι έχουν χρήματα θα μπορούν να συνδεθούν σε ειδικές, ανθεκτικές υποδομές με πολλαπλά συστήματα ασφαλείας και εφεδρικές αποθηκεύσεις. Οι άλλοι θα περιμένουν να αποκατασταθεί η σύνδεσή τους, πριν διακοπεί ξανά από την επόμενη καταιγίδα, πλημμύρα, etcetera.
Από που θα μπαίνουμε στο Internet;
Πιθανώς το Internet θα είναι προσβάσιμο σε εμάς όχι από την οθόνη του κινητού μας πλέον αλλά από κάποια μικροσυσκευή ενσωματωμένη σε εμάς. Κυριολεκτικά ενσωματωμένη. Η οποία, εκτός από όλα τα άλλα, θα παρακολουθεί διαρκώς τα ζωτικά μας σημεία και στοιχεία και θα τα μεταβιβάζει online προς ανάλυση. Θα ξέρεις ανά πάσα στιγμή πόσο υγιής είσαι. Κι εκτός από σένα, θα το ξέρει και όλη η υφήλιος.
Αλλά, πάντως, το βέβαιο είναι ότι θα υπάρχει Internet...
Ναι. Το μη-βέβαιο είναι εάν θα το χρησιμοποιούμε όπως και όσο σήμερα. Το Internet έφτασε πολύ σύντομα στην κρίση της μέσης ηλικίας του, πράγμα για το οποίο δεν φταίει το ίδιο. Πριν από 10 χρόνια ήμασταν γεμάτοι προσδοκίες για το πόσο καλύτερο, «μικρότερο» και δημοκρατικότερο θα έκανε τον κόσμο. Προσδοκίες που δεν αποδείχθηκαν απόλυτα αληθινές. Ίσως σε δέκα χρόνια συμβεί ότι συμβαίνει και με τις ανθρώπινες σχέσεις:
Το βαρεθούμε και πάμε παρακάτω, σε κάτι πιο φρέσκο και εκ νέου υποσχόμενο.
-
-
